DUBBELPORTRET CENDO - LANZA

Organisatie: Festival Musica

 

Dit dubbelportret van componisten Mauro Lanza en Raphaël Cendo werd samengesteld door curator Arne Deforce die met dit programma tevens zijn debuut maakte als dirigent tijdens het festival ARS MUSICA in 2008 (openingsconcert in Flagey te Brussel). 
Het project wordt in oktober 2009 hernomen op het festival Musica in Strasbourg.

 

MAURO LANZA

Aschenblume (naar een gedicht van Paul Celan) is de naam die wordt gegeven aan de bloem die groeit op de as van het verleden.

Het compositorische proces van Mauro Lanza’s Aschenblume voor een ensemble van negen musici kan worden gezien als muzikale analogie met Celan’s literaire beeld.  De metamorfoses van as tot bloem en van bloem tot as.  Een ritmisch ostinato ondergaat een harmonische, ritmische desintegratie, verandert gradueel tot een aangehouden akkoord en valt gaande weg uitéén tot niets meer dan tegen elkaar opbotsende “zandkorrels”. 

Lanza beschrijft het als volgt:  ‘Aschenblume is het verhaal van een existentiële “parabola”, om meer precies te zijn het einde van dat verhaal, zijn neergang of afloop.  De protagonist van dit verhaal is de muzikale situatie die steeds opnieuw bevestigd wordt in het begin van het stuk (een soort van een ritmisch ostinato dat gradueel versmelt in een aangehouden akkoord). Zijn particulier kenmerk is dat van de duur. Het hebben van een duur betekent de mogelijkheid tot ontwikkeling, tot het produceren van iets nieuws, de aanvang van het stuk  (die reeds van voor ze ten einde loopt, reeds in beweging is) hier als een metafoor van de duur. Het draagt in zich reeds de kiem van een toekomstige reis, zijn avontuur.'

De protagonist ondergaat in de voortgang van het stuk verschillende metamorfoses, die nieuwe muzikale situaties doen ontstaan die ver afwijken van de openingsfiguur. Tegelijkertijd is ook een proces van progressieve erosie aan de gang die de duur van het ritmisch patroon gaandeweg inkort. Wat in het begin van het stuk kan worden waargenomen als een welgedefinieerde “sectie”, zal geleidelijk aan evolueren tot niets meer dan een “zandkorrel” op het einde van het stuk, een atoom dat al zijn kwaliteiten is verloren.

Volgens het originele uitgangspunt van dit project zouden deze atomen zich moeten “stollen” om op hun beurt de vormgevende molecules te worden van een nieuwe muzikale figuur. Dit nieuwe muzikale karakter zou dan hetzelfde lot ondergaan als z’n voorganger, eindigend in een cyclische vorm; of het zou geen boodschap kunnen hebben aan verandering, om zo het einde van het stuk te veroorzaken op een statische en repetitieve manier.

Niets van deze twee hypotheses deed zich voor: een fase van conctructie volgde niet op de fase van deconstructie. De laatste muzikale situatie van het stuk, vond zijn oorsprong in de samenvoeging van de overblijvende fragmenten, een punt dat geen terugkeer mogelijk maakt. Een brutale en primitieve pulsatie in de vorm van het samenbotsen van de samengevoegde elementen, eindigt abrupt met een afgedempte kreet.

Het stuk is opgedragen in herinnering aan Gérard Grisey.

 

 

 

 

 

Mauro Lanza

 

                              Raphaël Cendo                 

RAPHAËL CENDO

De muziek van de Franse componist Raphaël Cendo (1975) is zonder twijfel één van de meest uitdagende en overweldigende ervaringen die onlangs op de Franse muziekpodia te horen was. Het oeuvre van deze jonge beeldenstormer vindt o.m. aansluiting bij de klankmassa’s van Iannis Xenakis of de verwrongen spectrale sonoriteit van Fausto Romitelli, maar ook de complexe klankstructuren van de Free-Jazz en de distorsie- en noise-cultuur van bepaalde rock-muziek liggen niet veraf. Gefascineerd door het muzikale idee van de sonore saturatie, de klank in zijn uitersten, onderzoekt Cendo de klank in zijn energetische dimensies. Daarin spelen de saturatie van de parameters timbre, frequentie, dynamiek en instrumentatie evenals de gestuele actie van de klankproductie zelf, een belangrijke rol.

Twee monumentale composities staan op het programma: het concerto Action Directe (2007) voor basklarinet en een ensemble van 13 musici naast het drie jaar eerder gecomponeerde Action Painting (2004) voor 15 musici.

Action Directe is het resultaat van een diepgaand klankonderzoek dat destijds met Action Painting werd aangevat. Verschillende parameters van sonore saturatie (timbre, frequentie, dynamiek en instrumentatie) worden hier in de relatie solist-ensemble ten top gedreven tot hun stadium van allergrootste intensiteit. De solist wordt uitgedaagd om een monumentale energie te produceren die hem in staat moet stellen binnen te dringen in de al even gesatureerde klanktextuur van het ensemble. Distorsie, saturatie en het inspelen op de fysieke processen en de gestuele aspecten van het musiceren zelf, worden in dit concerto gethematiseerd tot generatief en fusioneel principe. Daarmee de mogelijkheid vrijmakend onvoorziene en ‘ongehoorde’ klanken – hoe die ook mogen ontstaan – naar voor te brengen. Een zinderende en voortstuwende energie in de uitvoering zelf is daarbij primordiaal. De aanhoudende confrontatie tussen de solist en het ensemble dwingt de uitvoerder tot immersie, het zoeken naar en steeds herbepalen van zijn identiteit, het toe-eigenen en afstoten van het materiaal en hiermee in het moment van de actie, bevestigen van zijn suprematie.

Ook Action Painting toont Cendo’s bijzondere aandacht voor de actie en muzikale directheid waarin snelheid, intensiteit, densiteit en kracht zorgvuldig tot hun uiterste grens worden geduwd. Zoals de titel laat vermoeden refereert Cendo hier op verschillende niveau’s aan de abstract-expressionistische schilderkunst van de Amerikaan Jackson Pollock. In een muzikale schriftuur die appeleert aan improvisatie-achtige snelle acties ontwikkelt Cendo verschillende boven elkaar liggende steeds dikke en compact uitgewerkte klankkleurlagen in de orkestratie. Ook hier vormen de instrumentale motoriek en de gestuele aspecten van het musiceren zelf, een integraal onderdeel van deze bijzonder vibrerende compositie.

Arne Deforce naar RC

 

Meer info: www.festival-musica.org

Lees hier de recensie over ons concert, gepubliseerd in DNA (Dernières Nouvelles d'Alsace) en European News Agency:recensie-strasbourg.pdf

 

programma

Raphael Cendo – Action Directe  [2fl, 2kl, fg, 2hrn, 2vl, 2vc, 2perc, baskl solo] - 15’

Mauro Lanza – Achenblume  [fl, kl, 2perc, pno, vl, va, vc, cb] - 17’

Mauro Lanza – Erba Nera  [sop & electr]

Raphael Cendo – Action Painting  [fl, 2kl, hb, fg, hrn, 2vl, va, vc, cb, trp, trb, perc, pno] - 14’

 

uitvoerders

Arne Deforce – Dirigent

Donatienne -Michel Dansac - Sopraan

Sabine Warnier – Fluit

Katrien Gaelens – Fluit

Kristien Ceuppens – Hobo

Dries Tack – Klarinet

Wouter Aerts – Klarinet

Sabine Uytterhoeven – Basklarinet solo

Bert Helsen – Fagot

Bart Cypers – Hoorn

Kaat Chiers – Hoorn

Thomas Moore – Trombone

Alain de Rudder – Trompet

Yutaka Oya - Piano

Gudrun Vercampt - Viool

Marieke Berendsen - Viool

Karel Coninx - Altviool

Benjamin Glorieux - Cello

Olsi Leka -Cello

Lode Liere – Contrabas

Yves Goemaere – Percussie

Elyssa Shalla – Percussie

Roel Das - Elektronica

 

 

Kalender

© 2004-2024 ChampdAction