ChampdAction Logo

De Standaard Wien Modern

02 december 2006

Vlaamse muziek neemt hoge vlucht

Champ d'Action brengt Vlaamse wereldpremières in Wenen
Reportage.


Een aparte opstelling: het ensemble zit gelijkvloers in het midden van de zaal, het publiek zit in een halve kring errond en in twee volledige kringen op de balkons van de eerste en de tweede verdieping.

 

Champ d'Action ontpopte zich op het festival Wien Modern als een goede ambassadeur van de Vlaamse hedendaagse muziek.

Het gebeurt niet elke dag dat een Vlaams ensemble gespecialiseerd in nieuwe muziek te gast is op een vooraanstaand buitenlands festival. Nog zeldzamer is het dat zo'n ensemble drie Vlaamse werken op het programma plaatst, waaronder twee wereldpremières. Dat programma zullen ze dit weekend opnieuw brengen in de Singel, op hun eerste concert als ,,ensemble in residence''.

Aanvankelijk zou Champ d'Action in Wenen zelfs drie Vlaamse wereldpremières brengen, maar Luc Brewaeys, die ook als dirigent zou meereizen, kreeg zijn compositie niet tijdig klaar. In de plaats werd Fusion gespeeld, een werk uit 1976 voor piano, basklarinet en elektronische tape van Lucien Goethals. Een goed alternatief: zo kon het Weense publiek niet alleen gloednieuwe composities, maar ook werk van een van de voortrekkers van de Vlaamse nieuwe muziek leren kennen. De dirigent Luc Brewaeys werd met verve vervangen door de jonge Jaan Bossier. Niets in zijn attente en gedreven dirigeerstijl verried dat hij de creaties van Verstockt en Swinnen in een recordtempo had moeten instuderen.

Apart kader

Het bijzondere aan dit concert was de lokatie. Het Schömer-Haus in Klosterneuburg, een tiental kilometer buiten het centrum van Wenen, is het hoofdkwartier van de ondernemingen van de familie Essl. Het is een moderne ruimte van drie verdiepingen, met ronde galerijen rond een centrale patio.

De Essl Stiftung stelt er een kleine selectie uit haar fraaie collectie hedendaagse schilderijen tentoon. Het ensemble zit gelijkvloers in het midden van de zaal, het publiek zit in een halve kring errond en in twee volledige kringen op de balkons van de eerste en tweede verdieping. Een heel andere opstelling dus dan in een gewone concertzaal. Dat brengt enkele technische moeilijkheden met zich mee. De drie werken op het programma hebben een forse elektronische component en het is niet evident om de elektronica zo af te stellen dat het in deze hoge ruimte overal goed klinkt. ,,We hebben het stuk wat moeten aanpassen aan de omstandigheden'', vertelt de componist Peter Swinnen. Hij heeft op de repetities nog gesleuteld aan de elektronica van zijn stuk Hodechtri . Toch zijn muzikanten en technici het erover eens dat dit aparte kader meer voordelen dan nadelen biedt.

Vliegende luidsprekers

Dat blijkt ook op het concert. Fusion van Goethals wordt beleefd onthaald, maar het is duidelijk dat het Weense publiek vooral op de premières is afgekomen.

Peter Swinnens Hodechtri begint ingetogen. De instrumenten bouwen aarzelende lijnen op. Voorzichtig sijpelen de eerste elektronische vervormingen van de akoestische klanken binnen. Het stuk is uitgewerkt als een interactief spel waarbij bepaalde instrumenten door hun speltechniek (bijvoorbeeld door harder of lichter met de strijkstok te drukken) de elektronische vervorming van andere instrumenten controleren. Dat groeit gaandeweg uit tot een extatische laag van boventonen, als een zwerm lawaaierige vogeltjes die boven het ensemble kwettert. Het is een originele bijdrage binnen de elektro-akoestische muziek, en dat weet het Weense publiek duidelijk te appreciëren: vanop de balkons klinkt luid bravogeroep.

Soleil Noir/Chitra van Jonathan Harvey, een klassieker in het nieuwe-muziekrepertoire, is de enige niet-Vlaamse toets in het programma, maar past perfect in het elektro-akoestische thema van de avond.

Als er één werk is dat alle voordeel haalt uit de hoge open ruimte van het Schömer-Haus, dan is het Voder van Serge Verstockt, de apotheose van het concert. De jongste jaren experimenteren Verstockt en de architect Werner Vandermeersch met vliegende luidsprekers: kleine speakers die op een cilinder zijn gemonteerd en worden aangedreven door een motor en een kleine propeller. Ze worden opgehangen aan kabels aan het plafond.

In werken als Stay low en The crackle box cracked maakte hij met die apparaatjes nog een soort installaties. Nu scheren vier luidsprekers door de zaal als onderdeel van een forse compositie voor een groot ensemble. Met onder meer analoge synthesizers, elektrische gitaar en twee trombones brengt Verstockt een potig ensemble op de been, dat bij momenten een zinderende geluidsmuur optrekt. Maar bovenal wil Verstockt dat zijn muziek een ruimtelijke werking krijgt. Daartoe tasten de vliegende luidsprekers letterlijk de ruimte af. Het visuele spektakel van de vliegende apparaten sluit prachtig aan bij de hevige en intense muziek. Zo spectaculair als Verstockts werk is, zo uitbundig is ook de reactie van het Weense publiek. De Vlaamse nieuwe muziek heeft duidelijk indruk gemaakt in het buitenland - en terecht.

Champ d'Action o.l.v. Jaan Bossier. Werk van Goethals, Harvey, Swinnen en Verstockt. Wenen, Schömer-Haus, Festival Wien Modern, 19 november. Nog te horen in de Singel, Antwerpen, op 2 december.

www.desingel.be


Van onze medewerker Maarten Beirens

 

© 2004-2024 ChampdAction